به طور کلی روانکار های مرسوم ( روغن وگریس) در وضعیت نو و مستعمل مورد آنالیز قرار می گیرند . آنالیز روغن و گریس با دو هدف صورت می گیرند :
1- بررسی اصالت و کیفیت روانکار و تناسب با تجهیز مورد نظر
ممکن است دستگاه جدیدی وارد کارخانه شده و دفترچه راهنما، روغن یا گریس مشخصی برای آن ذکر نکرده باشد. در این حالت با توجه به شرایط عملیاتی دستگاه، اقدام به انتخاب روانکار مناسب از طریق تست های آزمایشگاهی می کنیم. البته در زمان خرید روانکار مشخص و ثابت شده، بعضاً نیاز است اطمینان حاصل نمود تامین کننده به تعهدات خود عمل کرده و محصول اصل و مناسب را تحویل داده است که در اینجا آنالیز روغن و گریس می تواند کمک مهمی برای سیستم باشد. موارد دیگری نیز وجود دارد که در آن آنالیز روغن و گریس توصیه شده و استفاده از آن ضروری است.
2- شناسایی وضعیت تجهیزات بعد از کارکرد
نگهداری و تعمیرات پیش بینانه در صنایع دنیا جایگاه بسیار ویژه ای کسب کرده است. این روش کمک می کند با پیش بینی زمان خرابی،امکان کاهش هزینه تعمیرات و کاهش شمار ایست ها در بهره برداری از تجهیزات فراهم گردد، و نیز امکان برنامه ریزی مؤثر در به کار گیری دستگاه ها، افزایش ایمنی، صرفه جویی مالی و افزایش بازده اقتصادی را به وجود آورد.
تست هایی که بر روی روانکارها انجام می شود، در سه گروه اصلی طبقه بندی شده اند:
- تست های عملکردی
این تست ها به گونه ای طراحی می شوند که نشان دهند یک روانکار چگونه وظیفه خود را انجام می دهد. در این تست ها معمولا شرایط کار واقعی یک روانکار شبیه سازی می شود و نتایج آن مورد بررسی قرار میگیرد.
- تست های شیمیایی
در این تست ها خواص شیمیایی یک روانکار، نظیر میزان عدد اسیدی، غلظت مواد مختلف در آن و از این قبیل اندازه گیری ها انجام می شود.
- تست های فیزیکی
تست های فیزیکی معمولا ساده تر و در عین حال بسیار با اهمیت هستند. بنابراین از جنبه های مختلف نظیر اندازه گیری ویسکوزیته، رنگ، دانسیته، نقطه اشتعال و غیره مورد بررسی قرار می گیرند.
این نکته نیز باید مورد توجه قرار گیرد که هزینه انجام تست ها نیز مهم هستند. تست های عملکردی مفیدترین روش پیش بینی عملکرد یک روانکار در واقعیت است، ولی در عین حال گران ترین روش تست نیز هست. در وهله دوم تست های شیمیایی بسیار مهم هستند، زیرا تحقیق درباره طبیعت شیمیایی یک روانکار اطلاعات بسیار خوبی در مورد عملکرد آن در یک شرایط خاص در اختیار کارشناسان قرار می دهد. تست های شیمیایی خیلی ارزان تر از تست های عملکردی هستند، اما از طرف دیگر نسبت به تست های فیزیکی پرهزینه ترند.
تست های فیزیکی بر روی روغن و گریس ها معمولا هزینه زیادی ندارند، اما اطلاعات مناسبی در مورد پیش بینی عملکرد یک روانکار در اختیار قرار می دهند. می توان گفت مهم ترینِ تست های فیزیکی ، اندازه گیری ویسکوزینه است که در عین سادگی و ارزانی، اطلاعات فوق العاده مهمی درباره پیش بینی بازدهی هیدرودینامیک یک مایع خواهد داد.
حال به طور مثال در نظر بگیرید که پس از اندازه گیری ویسکوزیته یک ماده معلوم شد که عدد ویسکوزینه آن مثلا 20 cSt است و این عدد برای روغن کاری یک ماشین ایده آل باشد. اما اگر ندانید که این ماده یک روانکار است، یک چسب است و یا یک باز قوی، دانستن ویسکوزینه آن ارزشی نخواهد داشت. به بیان بهتر، نتایج حاصل از تست های فیزیکی غالباً باید با اطلاعات حاصل از دیگر انواع تست ها ادغام شود تا ارزش داشته باشد.
