تشکیل کف در روغن‌های روانکار از شایع‌ترین پدیده‌هایی است که در طول زمان کارکرد روغن اتفاق می‌افتد. به طور کلی کف در اثر تجمع حباب‌های ریز هوا در نزدیکی سطح سیال تشکیل شده و اثرات نامطلوبی را  بر عملکرد روغن به دنبال خواهد داشت. عوامل متعددی در به وجود آمدن کف موثر هستند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره شده‌است.

عوامل موثر بر ایجاد کف:

• حضور آب و ذرات جامد در روغن که باعث ایجاد هسته‌ی مرکزی به منظور تشکیل کف می‌شود. انجام تست‌های مربوط به اندازه گیری ذرات و نوع آن‌ها، موثر ترین راه برای شناسایی و بررسی دقیق این ذرات می‌باشد.
• مصرف و یا هدر رفت انتی‌فوم‌ها که اغلب در اثر فرسودگی روغن پدید می‌آید. از طرفی استفاده از فیلتر با سایز خیلی ریز و یا استفاده از سیستم‌های فیلتراسیون الکترواستاتیکی می‌تواند عملکرد افزودنی‌های ضد کف را کاهش دهد.
• اختلاط غیر مجاز روغن‌های روانکار با یکدیگر و یا با گریس باعث ورود مواد و ذرات آلاینده و ناسازگار با روغن اصلی به درون آن شده که تمایل ایجاد کف را به شدت افزایش می‌دهد. برای این منظور آزمون آنالیز عنصری برای شناسایی عناصر موجود در روغن بسیار راه‌گشا بوده و نتایج حاصل از مقایسه‌ی داده‌های مربوط به روغن نو و کارکرده اطلاعات مهمی را نمایان می‌کند. به همین خاطر توصیه می‌شود تا افراد برای انبارش و نیز برای تعویض روغن تجهیزات دقت کافی را داشته باشند.
• به کارگیری بیش از حد و نادرست آنتی‌فوم‌ها در فرمولاسیون روغن نه تنها ایجاد کف را کاهش نداده بلکه در مواردی باعث تشدید آن می‌شود.
• پر کردن بیش از حد مجاز محفظه‌‌ی روغن و عدم زمان ماند کافی باعث می‌شود تا ذرات معلق و همچنین هوای محبوس در روغن از آن جدا نشود. این موجب می شود در اثر ورود مجدد به سیستم و تجمیع آن‌ها، کف با شدت بیشتری تشکیل شود.
• ماهیت روغن روانکار خود از عوامل مهم در ایجاد کف به شمار می‌رود. به طوری که به طور ذاتی روغن‌های با ویسکوزیته‌ی بالا تمایل بیشتری برای ایجاد کف داشته و هوای به دام افتاده درون روغن به سختی از بین می‌رود.
• مکانیسم روانکاری مورد استفاده در تجهیزات مکانیکی یک دیگر از عوامل مهم در تشکیل کف بوده که باز و یا بسته بودن سیستم، استفاده از مکانسیم پاششی و … از جمله آن‌ها می‌باشند.

نتیجه گیری

به طور کلی حضور هوا در ساختار روغن‌های روانکار به چهار دسته تقسیم می‌شود که اساس این تقسیم‌بندی بر مبنای مقدار هوای وارد شده می‌باشد. مقادیری از  هوا که به صورت طبیعی و در حد مجاز به صورت هوای حل شده (dissolved air) در روغن یافت شده و تاثیر چندانی بر عملکرد روغن نداشته و خواص ظاهری آن را تغییر نمی‌دهد. افزایش میزان هوا در روغن باعث تشکیل حباب‌ در لایه های روغن شده( entrained air) و  کارایی روغن را کاهش می‌دهد. همچنین در برخی موارد و به خصوص در نقاط مرده، هوا به دام افتاده (free air) و اثرات مخربی را به دنبال دارد. در نهایت با افزایش میزان هوا در روغن، هوای به دام افتاده در سیال به صورت کف (foam) ظاهر شده که سیستم روانکاری را با اخلال جدی رو به رو می‌کند.

تاثیر حضور کف بر عملکرد روغن:

اکسایش روغن، تغییر ویسکوزیته، اخلال در انتقال حرارت، عدم توانایی روغن در تشکیل فیلم روانکاری بین قطعات، کاهش قابلیت فشارپذیری و انتقال قدرت و نیز عدم توانایی در تشخیص سطح روغن در مخزن از مهم‌ترین پبامدهای منفی تشکیل کف به شمار می‌رود.

در نهایت توصیه می‌شود در صورت مشاهده‌ی کف، بلافاصله برای رفع مشکل اقدام گردد و در صورت نیاز روغن تعویض شده و عوامل ایجاد کف شناسایی و رفع شوند. همچنین برای جلوگیری از این پدیده باید به صورت دوره ای و منظم از روغن بازدید صورت گیرد و دستورالعمل مناسبی برای نگهداری و تعویض روغن تهیه شده و افراد ملزم به رعایت آن باشند.

گروه صنعتی صدرا با تکیه بر دانش فنی و  انجام آنالیز‌هایی دوره‌ای از روغن‌‌های مورد استفاده توسط مشتریان خود، سعی در اجرای کامل و صحیح روند پایش وضعیت تجهیزات داشته تا افزایش عمر مفید دستگاه‌ها، کاهش هزینه‌های جاری و افزایش راندمان را برای صنایع فراهم کند.