تجهیزات و قطعات روانکاری شونده، همواره به دلیل کاهش کیفیت و تخریب سیالات مورد استفاده، تحت تأثیر قرار می‌گیرند. به عنوان مثال یکی از نگرانی‌های موجود در این رابطه، تشکیل لجن(sluge) و لاک(varnish) می‌باشد. حتی برای تجهیزاتی که در شرایط خوب نگهداری شده و برای روانکاری آنها از روغن‌های با کیفیت مناسب استفاده شود، خطر وارنیش همواره تهدیدی جدی برای آنها خواهد بود.
بر اثر تجزیه روانکارها در نتیجه‌ی واکنش‌های شیمیایی که با اکسیژن می‌دهند، وارنیش و لجن تولید می‌شود که در ابتدا این محصولات به صورت محلول در روغن وجود داشته اما بعد از آنکه روغن به نقطه‌ی اشباع برسد، مقدار اضافی از این مواد به صورت نامحلول در روغن تشکیل شده و بر روی سطوح می‌نشیند. در موارد خاص، دقیقاً در محلی که روغن تجزیه شده‌است این رسوبات بر روی سطوح ماشین‌آلات تشکیل شده و یا توسط جریان‌های سیال به نقاط دیگر انتقال پیدا می‌کنند.
مراحل تشکیل وارنیش در روغن‌های روانکار
با گذشت زمان و دراثر اعمال حرارت، برخی از این رسوبات سفت شده و لایه‌ی سختی مانند مینای دندان تشکیل می‌دهند. اما در مناطق با دمای پایین‌تر، رسوبات به صورت نرم و یا چسبناک برروی سطوح قرار می‌گیرند. پیامدهای تشکیل رسوب بر روی سطوح به صورت خوردگی، سایش و یا حتی اخلال در انتقال حرارت ظاهر می‌شود. همچنین به موارد زیر نیز می‌توان اشاره کرد:
- خرابی شیرآلات
- مسدود شدن اورفیس‌ها
- خرابی آب‌بندها
- مسدود شدن مسیرهای تخلیه
- سایش یاتاقان‌ها
- بند آمدن فیلترها
- اختلال در عملکرد روغن
- افزایش مصرف انرژی
- افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری
آثار تشکیل وارنیش بر روی روترهای کمپرسور اسکرو
عوامل مؤثر بر تجزیه و تخریب روغن:
اکسیداسیون:
در شرایط عادی عملیاتی، با گذشت زمان و در اثر انجام واکنش‌های شیمایی روغن با اکسیژن موجود در هوا، اکسیداسیون روغن رخ داده که باعث تجزیه روغن و تشکیل ذرات محلول می‌گردد. از طرفی بر اثر افزایش دما، این واکنش‌ها با شتاب بیشتری پیش رفته به طوری که طبق قوانین سرانگشتی، به ازای هر 10°C افزایش دما، سرعت واکنش دو برابر می‌شود.
حضور ذرات آب و فلزاتی نظیر آهن و مس و همچنین تماس روانکار با هوا، باعث شدت گرفتن واکنش‌های اکسیداسیون شده که به دنبال آن غلظت ذرات محلول تولید شده به قدری زیاد می‌شود که روغن به نقطه‌ی اشباع رسیده و ذرات بر روی سطوح تجهیزات مکانیکی رسوب کرده و باعث تشکیل لجن و وارنیش می‌شود.
تخریب روغن به وسیله‌ی گرما و فشار:
زمانی که حباب‌های به دام افتاده در روغن در معرض تراکم قرار بگیرند و یا زمانی که روغن در تماس با سطوح داغ( معمولا بالای ℃200) باشد، تجزیه حرارتی روغن اتفاق میافتد.
گرمای حاصل از احتراق، جریان بخار و یا اصطکاک شدید بین سطوح باعث افزایش دما و انتقال حرارت به روغن می‌شود. از طرفی، زمانی که حباب‌های محبوس ناشی از به دام افتادن هوا در بین روغن، در اثر جریان سریع سیال از نقطه‌ای با فشار کمتر به نقطه‌ای با فشار بالا منتقل شوند، تراکم آدیاباتیک اتفاق میافتد که بر اثر آن، حرارت تولید شده به روغن منتقل شده و زمینه‌ی تجزیه حرارتی آن فراهم می‌گردد.
تخلیه استاتیکی (static discharge):
گاهی اوقات با تصور بهبود فیلتراسیون روغن در سیستم روانکاری کمپرسورها، از فیلترهای با اندازه‌ی مش بسیار ریز استفاده شده که در عمل، عبور سیال از فیلتر دشوار می‌شود و فشار آن بالا می‌رود. این در حالی است که در اثر ایجاد اصطکاک بین ذرات سیال با یکدیگر و همچنین با بدنه‌ی فیلتر، الکتریسیته ساکن تولید می‌شود و احتمال ایجاد جرقه‌های ریز را افزایش می‌دهد. بروز این پدیده، هم برای فیلتر خطرناک تلقی شده و هم باعث افزایش دما و در نتیجه واکنش‌های اکسیداسون و تشکیل وارنیش می‌گردد.
ناسازگاری سیالات:
در مواردی به کاربردن سیالاتی که باهم سازگاری نداشته باشند باعث ایجاد وارنیش و یا لجن در سیستم می‌شوند. به عنوان مثال اضافه کردن افزودنی‌ها به روغن برای بهبود خواص و عملکرد آن نیازمند حصول اطمینان از سازگاری آنها با یکدیگر می‌باشد.
گازهای فعال:
شناسایی خواص شیمیایی مربوط به گازی که کمپرسور بر روی آن عملیات تراکم را انجام می‌دهد نقش مهمی در پیش‌بینی و بررسی عوامل تخریب روغن ایفا می‌کند. گازهای فعال و واکنش‌پذیر مانند هوای حاوی ترکیبات گوگرد دار سرعت تخریب را افزایش داده و باعث تخریب روغن شده و وارنیش تشکیل می‌گردد. از این رو بررسی گاز و انجام آزمایش بر روی آن، قبل از ورود به کمپرسور می‌تواند از بروز خسارات احتمالی ناشی از تشکیل لجن و وارنیش جلوگیری کند.
آلودگی با گریس:
ورود گریس به جریان روغن مورد استفاده برای روانکاری کمپرسورهای هوا یکی دیگر از عوامل تشکیل وارنیش در تجهیزات به شمار می‌رود. به این صورت که گریس باعث افزایش ویسکوزیته روغن شده و تمایل آن را برای چسبیدن بر روی سطوح افزایش می‌دهد. پرکردن مخازن روغن کمپرسورهای هوا با ظروف گریس، از عواملی است که باعث آلودگی روغن می‌شود.
به زودی مقاله‌ای در رابطه با روش‌های تشخیص و جلوگیری از تشکیل وارنیش ارائه خواهد شد.